«Υπάρχουν βιβλία σε όλα τα βιβλιοπωλεία. Εχουν εξαντληθεί όλες οι προπαραγγελίες, έχουν γίνει δύο ανατυπώσεις πριν κυκλοφορήσει. Εχουν ξεπεραστεί κατά 150% οι αρχικές προσδοκίες. Εχει ξεπεράσει κάθε άλλο εκδοτικό φαινόμενο. Πολύ περισσότερο από τον Χάρι Πότερ», ανέφερε ο Κωνσταντίνος Δαρδανός, ενώ σημείωσε πως τον τίτλο «Ιθάκη» τον επέλεξε ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός και το εξώφυλλο του βιβλίου ο εκδοτικός οίκος.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζει το κεφάλαιο για την περίοδο του 2019 – 2023 στο οποίο ο Αλέξης Τσίπρας αφηγείται τη «δική του αλήθεια», για το πώς από το 32% στις εκλογές του 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει το στοίχημα της επανεκκίνησης και αρχίζει σταδιακά να χάνει έδαφος, παραδιδόμενος στις εσωκομματικές συγκρούσεις, μεταξύ των «φατριών» – μιλά μάλιστα για μάχη μεταξύ του αριστερού ελιτισμού και του τοξικού λαϊκισμού (η πρώτη αναφορά είναι για την Ομπρέλα, η δεύτερη για την πλευρά Πολάκη – Παππά, κάνει και μια προσωποποίηση του δίπολου στο σχήμα Τσακαλώτος – Πολάκης).
Περιγράφει το πώς οδηγήθηκε ο ίδιος στην παραίτηση μετά τις εκλογές του 2023 λέγοντας πως ο ίδιος είχε μερίδιο ευθύνης όσον αφορά το έλλειμα αποφασιστικότητας για δραστικές κινήσεις τις οποίες ανέβαλλε προς όφελος των ισορροπιών, κάτι που είχε συνέπεια την απώλεια του μομέντουμ για τη μαζικοποίηση και ενδυνάμωση του κόμματος, με τελικό αποτέλεσμα την εκλογική ήττα.
Διηγείται την προσπάθειά του να διασφαλίσει την ομαλή μετάβαση του κόμματος στην επόμενη μέρα – μετά την παραίτησή του από την ηγεσία – την αποτυχία της αφού προσέκρουσε στις αρνήσεις Αχτσιόγλου – Χαρίτση στην πρότασή του να αναλάβουν τα ηνία και στη συνέχεια την αποστασιοποίησή του και την απόφασή του να μην παρέμβει στις εσωκομματικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2023.
Μάλιστα για την Έφη Αχτσιόγλου σημειώνει ότι του ζήτησε χρόνο για να σκεφτεί και μετά αρνήθηκε, επικαλούμενη -με βάση την μαρτυρία Τσίπρα- ότι δεν αισθανόταν έτοιμη και το γεγονός ότι είχε ένα μικρό παιδί. «Απογοητεύτηκα (…) Αργότερα κατάλαβα πως η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα», σχολιάζει. «Χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και την σημασία της δικής μου στήριξης».
Αργότερα παρά τις εκκλήσεις να παρέμβει στην μάχη μεταξύ Κασσελάκη και Αχτσιόγλου, ο Τσίπρας δεν πήρε θέση -πολλοί του καταλόγισαν πως έτσι στήριξε εμμέσως εκείνον που τελικά εξελέγη. Όταν δημοσιοποιήθηκε η ψευδής είδηση πως η Αχτσιόγλου είχε στείλει απειλητικό μήνυμα στον πρώην πρωθυπουργό, ο ίδιος στην αρχή αντιστάθηκε στις πιέσεις να το διαψεύσει: «Αν δεν μπορεί να νικήσει τον Κασσελάκη, πώς θα μπορέσει να νικήσει τον Μητσοτάκη;», είπε, επισημαίνοντας πως κάποιοι «έψαχναν άλλοθι σε μένα για τις δικές τους αδυναμίες». Τελικά, διέψευσε την απειλή μέσω διαρροής, αλλά δεν στάθηκε ικανό να αλλάξει το αποτέλεσμα.
Μετά τις δεύτερες εκλογές του 2023, τον Ιούνιο, ο Τσίπρας συνέχισε να ψάχνει λύση ομαλής μετάβασης και στράφηκε στον μετριοπαθή πρώην υπουργό Αλέξη Χαρίτση, τον οποίο φώναξε στο Σούνιο για να του ζητήσει να κατέβει υποψήφιος πρόεδρος στις εσωκομματικές: «Καθίσαμε στο μπαλκόνι, ήταν απόγευμα, την ώρα που δύει ο ήλιος, αλλά έκανε ακόμα πολλή ζέστη. Χωρίς περιστροφές του ανακοινώσω την απόφαση μου να παραιτηθώ. Και του ζήτησα να δεχτεί να γίνει υποψήφιος για επόμενος πρόεδρος του κόμματος», αφηγείται ο Τσίπρας. «Του εξήγησα ότι θα ήταν μια επιλογή που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Του εκμυστηρεύτηκα όσα είχαν συμβεί με την Έφη και κατέληξα: “Μόνο η δική σου υποψηφιότητα μπορεί να βρει ευρύτερη αποδοχή”».
Ούτε αυτή τη φορά τα πράγματα πήγαν όπως τα ήθελε ο πρώην πρωθυπουργός, μιας που ο Χαρίτσης αρνήθηκε: «Στο άκουσμα της απόφασης μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρόταση μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ».
Όπως εξηγεί κατέληξε να προτείνει σε Έφη Αχτσιόγλου και Αλέξη Χαρίτση τα ηνία του ΣΥΡΙΖΑ επειδή μετά τις εκλογές του 2023 ο γνωστός επικοινωνιολόγος και νυν συνεργάτης του Νίκος Μαρατζίδης του είχε πει: «Εσύ είσαι τελειωμένος». «Είσαι σαν τους Εβραίους κρατούμενους που τους πήγαιναν μεταγωγή στο Άουσβιτς. Και είσαι στον σταθμό πριν επιβιβαστείς στο τρένο. Έχεις δυο επιλογές. Ή να επιβιβαστείς, για να βρεθείς μετά από κάποιες μέρες στα κρεματόρια, ή να επιχειρήσεις να το σκάσεις, που και πάλι οι περισσότερες πιθανότητες είναι να σε πυροβολήσουν», γράφει ο Τσίπρας.
Για την εκλογή Κασσελάκη επιρρίπτει ευθύνες ουσιαστικά στους «χαμένους» των εκλογών. Όπως λέει ο ίδιος έπεσε έξω στην εκτίμησή του καθώς τελικά «ο Κασσελάκης εξελέγη. Ή μάλλον, οι άλλοι υποψήφιοι, και κυρίως η Αχτσιόγλου κατάφεραν να χάσουν από τον Κασσελάκη».
Ακολουθεί η ανάδειξη των επιτευγμάτων της διακυβέρνησης που ο ίδιος θεωρεί την παρακαταθήκη του ΣΥΡΙΖΑ και κλείνει με την αναφορά στην νέα εθνική πυξίδα για την χώρα (όσα λίγο πολύ έχει πει και σε ομιλίες του). Στο τέλος φαίνεται να αφήνει ανοιχτή μια υπόσχεση για το μέλλον: «Κι όταν (σ.σ. η πατρίδα) φτάνει στην Ιθάκη, αφού ξαποστάσει για λίγο στο λιμάνι της γαλήνης, αρματώνει πάλι το καράβι της για νέους ορίζοντες. Κι εμείς, όσοι από μας, παίρνουμε τη θέση μας στο πλήρωμα, πιο έμπειροι πια, πιο σοφοί και πιο έτοιμοι».
Τι λέει για Βαρουφάκη, Πολάκη, Κασσελάκη
Σε όλη αυτή την αφήγηση με τις «φουρτούνες», τα πάνω και τα κάτω, τις χαμένες ευκαιρίες, ο Αλέξης Τσίπρας επικεντρώνει, σύμφωνα με το «Ποντίκι», όχι μόνο σε καταστάσεις και επεισόδια, αλλά και σε συγκεκριμένα πρόσωπα που απασχόλησαν την κοινή γνώμη και την πολιτική αντιπαράθεση, επιμερίζοντας ευθύνες, ασκώντας κριτική ή παίρνοντας αποστάσεις.
Μεταξύ αυτών ο Γιάνης Βαρουφάκης, τον οποίο ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει ως εμμονικό με τις μαθηματικές θεωρίες και με την προσπάθεια να τις επιβεβαιώσει στην πράξη, αδιαφορώντας για τον αντίκτυπο στην κυβέρνηση, στη χώρα και την κοινωνία.
«Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από «asset» μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι του οι συνεργάτες», αναφέρει μεταξύ άλλων ο Αλέξη Τσίπρας, ενώ αποκαλύπτει ότι του είχε ζητήσει την αντικατάσταση του Γιώργου Χουλιαράκη με την δικαιολογία ότι ήταν ενδοτικός. Όπως λέει ο Αλέξης Τσίπρας, «ο Γιάνης Βαρουφάκης χαρακτηριζόταν από ένα μείγμα ευφυίας και αφέλειας, καθώς όταν πήγε στην Αμερική για να συναντήσει το ΔΝΤ τον πήρε τηλέφωνο και του είπε ότι η Λαγκάρντ στήριζε την Ελληνική κυβέρνηση». Όταν ο Αλέξης Τσίπρας τον ρώτησε που θα βρει η χώρα τα χρήματα για να πληρώσει τις υποχρεώσεις της, ποιος δηλαδή θα δώσει τα χρήματα αυτός απάντησε «οι Ευρωπαίοι». «Του είπα: ‘Δεν θέλω να σε απογοητεύσω αλλά τα λεφτά τα βάζει ο Σόιμπλε. Και οποίος βάζει τα λεφτά θέλει και τους όρους του’», γράφει ο πρώην πρωθυπουργός.
Σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό, ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν «περισσότερο σελέμπριτι και λιγότερο οικονομολόγος». «Υποτίμησα τον ανθρώπινο παράγοντα» εξομολογείται ο Αλέξης Τσίπρας. Ο Τσίπρας ξεκαθάρισε από πολύ νωρίς στον τότε υπουργό Οικονομικών του ότι δεν επιδίωκε Grexit (του απαντούσε «δεν θα φύγουμε από το ευρώ, θα τυπώσουμε παράλληλο νόμισμα»). Οι κινήσεις του Βαρουφάκη ωστόσο και το ύφος των δηλώσεών του κλιμάκωσαν τη σύγκρουση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς -κάποια στιγμή, ο Τσίπρας του ζήτησε να του εξηγήσει τις λεπτομέρειες. Βρήκε το σχέδιο με τα κουπόνια πρόχειρο και ήξερε πως επί της ουσίας ο Βαρουφάκης μιλούσε για ένα εσωτερικό νόμισμα πληρωμής που δεν θα γινόταν ποτέ δεκτό από τους θεσμούς και θα σήμαινε ντε φάκτο έξοδο από το ευρώ. «Με την προχειρότητα αυτή για μένα τελείωσε η συζήτηση».
Ο Νίκος Παππάς, μάλλον πέφτει στα μαλακά σε σχέση με το θέμα των τηλεοπτικών αδειών. Συγκεκριμένα για τον διαγωνισμό των τηλεοπτικών αδειών, τον οποίο και θεωρεί μια «επιδεικτικά επιθετική διαδικασία», ο Αλέξης Τσίπρας αναλαμβάνει την ευθύνη («η ιδέα ότι μπορούσαμε να κλείσουμε ένα μεγάλο κανάλι και να βρεθούν εκατοντάδες στον δρόμο ούτε που περνούσε από το μυαλό μου») αλλά «δείχνει» προς τον Νίκο Παππά για τη διαχείριση της υπόθεσης Καλογρίτσα, για την οποία καταδικάστηκε, κυρίως γιατί δεν προσφέρθηκε να βγει από το βασικό κάδρο προστατεύοντας το κόμμα του.
Ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται να δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στο ότι ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, δεν διευκόλυνε το κόμμα, αποσυρόμενος από την πρώτη γραμμή, μετά την καταδικαστική απόφαση με 13- 0 στο Ειδικό Δικαστήρι0ο το 2023. Αν και ο ίδιος ο Τσίπρας αρχικά δεν έθεσε ούτε ο ίδιος ζήτημα παραίτησης εκ των υστέρων εκτιμά ότι θα έπρεπε να του το είχε κάνει.
Σε ό,τι αφορά τον Παύλο Πολάκη, αναφέρεται στις δύο φορές που βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα να τον απομακρύνει. Η πρώτη ήταν η περίοδος της πανδημίας όταν ο βουλευτής Χανίων είχε χαράξει γραμμή για τα εμβόλια σε σύγκρουση με την κεντρική γραμμή. Εκεί ο Αλέξης Τσίπρας επισημαίνει ότι προτίμησε να τον μεταπείσει, όπως και έγινε με τον Πολάκη να φτάνει να κάνει ο ίδιος το εμβόλιο, όμως η ζημιά είχε γίνει. Τη δεύτερη φορά ήταν τον Φεβρουάριο του 2023, όταν ο Πολάκης, όπως αναφέρει ο Τσίπρας, προσπάθησε να του επιβάλει δικό του υποψήφιο στα Χανιά, ενώ μετά την απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου για το Νίκο Παππά προχώρησε στην ανάρτηση στοχοποίησης 13 δικαστών και 15 δημοσιογράφων. Σε ό,τι αφορά το «μπαϊράκι» Πολάκη στις αρχές του 2023 και με εκλογές μπροστά, ο Αλέξης Τσίπρας παραδέχεται ότι εξοργίστηκε και φτάνοντας στην απόφαση να τον θέσει εκτός ψηφοδελτίων. Απόφαση από την οποία τον διέσωσαν οι εξελίξεις – το δυστύχημα στα Τέμπη – αλλά και οι εσωκομματικές τάσεις, όχι μόνο οι συνοδοιπόροι του, αλλά και οι αντίπαλοί του, αφού όλοι θεωρούσαν ότι αυτή η απόφαση θα επέφερε απώλειες στις εκλογές.
Σε ό,τι αφορά τον Κασσελάκη, τον χαρακτηρίζει ουσιαστικά ακατέργαστο, άσχετο με την πολιτική και το κόμμα, την ελληνική πραγματικότητα και την ελληνική πολιτική ιστορία και σκηνή, που έδωσε μια κωμικοτραγική διάσταση στις εξελίξεις, αρχικά, και στη συνέχεια οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ σε «συλλογικό εξευτελισμό». Του επιρρίπτει βέβαια και ευθύνη για την πρώτη διάσπαση στο βαθμό που «έκανε ό,τι μπορούσε για να ρίξει λάδι στη φωτιά».
«Εργαλειοποίησε στο έπακρο την απόφασή μου να μείνω ουδέτερος στην εσωκομματική διαδικασία και την απόφαση των αντιπάλων του να πάρουν αποστάσεις από εμένα. Έβγαινε κάθε τόσο να κάνει δηλώσεις υπεράσπισης του έργου και της παρακαταθήκης μου, συνδέοντας την υποψηφιότητά του με μένα με την περίφημη δήλωση “ο Τσίπρας με φύτεψε”», τόνισε, περιγράφοντας πως, την ίδια στιγμή, οι αντίπαλοί του «αντί να απαντήσουν επί της ουσίας στον Κασσελάκη, υπερασπιζόμενοι το δικό μου έργο που ήταν και δικό τους έργο, του έκαναν αντιπολίτευση τα δευτερεύοντα, αποσιωπώντας ακόμα και το όνομά μου, που εκείνος έκλινε σε όλες τις πτώσεις (…) Όταν όμως το κύμα υποστήριξης του Κασσελάκη έγινε τσουνάμι, με θυμήθηκαν, αλλά ήταν πια αργά. Ακόμα και να ήθελα να παραλάβω την απόφαση μου και να παρέμβω, δεν θα μπορούσα πια να αλλάξω την ροή των πραγμάτων».
Στα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ ο Τσίπρας παρενέβη για τελευταία φορά στο συνέδριο του Φεβρουαρίου του 2024, προτρέποντας τους συνέδρους να πάνε ξανά σε εσωκομματικές κάλπες όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Η πρότασή του απορρίφθηκε, η ψυχική απόσταση με το κόμμα του μεγάλωσε -με αποτέλεσμα, σχεδόν έναν χρόνο μετά, την παραίτησή του από την ΚΟ.
Στην «Ιθάκη» δεν γίνεται καμία αναφορά στην ανατροπή του Κασσελάκη από την Κεντρική Επιτροπή και στο περίφημο συνέδριο «στο μπουζουξίδικο», που είχε ως αποτέλεσμα νέες εκλογές και την ανάδειξη του Σωκράτη Φάμελλου.
Για την διάσπαση που ακολούθησε την εκλογή Κασσελάκη και τη δημιουργία της Νέας Αριστεράς ο Αλέξης Τσίπρας σημειώνει: «Παρά την απόφασή μου να μην ασχοληθώ, δεν άντεξα και ζήτησα να δω τον Νάσο Ηλιόπουλο σε μια προσπάθεια να προλάβω τη διάσπαση. Τον υποδέχθηκε στο γραφείο μου και του εξήγησα ότι θα ήταν τεράστιο πολιτικό λάθος η αποχώρησή τους. Και ότι δεν μπορούν να αποφασίζουν παρασυρόμενοι από το κλίμα της βάσης που τους υποστηρίζει. Με άκουσε με προσοχή. Στο τέλος ζήτησε να με αγκαλιάσει φεύγοντας, σαν να ήταν η στιγμή του αποχωρισμού – ή του πολιτικού απογαλακτισμού».
«Αυτός θα φάει τα μούτρα του»
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται και σε έναν διάλογο που είχε η Μπέτυ Μπαζιάνα με τον σύζυγο του Στέφανου Κασσελάκη, Τάιλερ Μακμπεθ, όταν ο Κασσελάκης πήγε να ενημερώσει τον πρώην πρωθυπουργό για την πρόθεση του να είναι υποψήφιος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. «Προς τα τέλη Αυγούστου, όταν επέστρεψα από τις ΗΠΑ, ο Καλογήρου μου είπε ότι ήθελε επειγόντως να με συναντήσει ο Κασελλάκης», γράφει ο Αλέξης Τσίπρας. «Παρά το τζετ λαγκ τον δέχτηκα στο σπίτι μου μαζί με τον σύζυγό του Τάιλερ. Προς έκπληξή μου γρήγορα συνειδητοποίησα ότι είχε έρθει για να μου ανακοινώσει την απόφαση του να είναι υποψήφιος για την προεδρία του κόμματος. Προσπάθησα να τον αποθαρρύνω. Μου φάνηκε υπερφίαλος. Είχε τη βεβαιότητα όχι μόνο ότι θα εκλεγεί Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ότι σύντομα θα εκλεγεί και Πρωθυπουργός. Όταν έφυγαν, η Μπέττυ γυρίζει και μου λέει:
-«Αυτός θα τα φάει τα μούτρα του!».
-«Γιατί το λες;»
-«Δεν άκουσες τι με ρώτησε; Σκοπεύουν να αποκτήσουν παιδιά και η αγωνία του είναι πως θα τα μεγαλώσουν στο Μαξίμου».
-«Και τι του απάντησες;»
-«Αγάπη να υπάρχει και όλα γίνονται. Τι να του απαντήσω;»
Τα εσωκομματικά και η αυτοκριτική
Σε άλλο κεφάλαιο πάλι αναφέρεται στις προτάσεις που είχε δεχθεί από τα στελέχη της εσωκομματικής αντιπολίτευσης για το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ μέσα στο οποίο υπήρχε και αναφορά για τα τοπικά νομίσματα. «Βεβαίως, τη ρητορική περί εξόδου από το ευρώ και τις λοιπές φαιδρότητες εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ υποβοήθησε και η δική μας ελαφρότητα. Η Ν.Δ. είχε στα χέρια της ένα εσωκομματικό κείμενο, που υπέγραφε ο Τσακαλώτος μαζί με άλλα στελέχη της «Ομπρέλας», γραμμένο καιρό πριν από τις εκλογές, όταν είχα ζητήσει να κατατεθούν σοβαρές προτάσεις για το προεκλογικό μας πρόγραμμα. Εκείνοι, λοιπόν, πρότειναν την ιδέα τοπικών νομισμάτων, την οποία θεώρησαν τόσο λαμπρή, ώστε την έδωσαν και στη δημοσιότητα».
Σε ό,τι αφορά την λειτουργία των τάσεων μέσα στο κόμμα αναφέρει: «Επιδρούσαν αρνητικά στην ήδη βεβαρημένη εικόνα του κόμματος. Η δημόσια διαφοροποίηση, με οργανωμένο μάλιστα τρόπο, μιας σειρά στελεχών της πρώτης γραμμής, ενίσχυε την εντύπωση ενός ΣΥΡΙΖΑ χωρίς συνοχή, σαφή προσανατολισμό και καθαρή στρατηγική, διασπασμένου σε αντίπαλες φατρίες. Την εντύπωση αυτή ενίσχυε και πολλαπλασίαζε, όπως ήταν φυσικό, ο μηχανισμός προπαγάνδας των αντιπάλων μου. Και αναπόφευκτα, η δική μου εικόνα δεν έμεινε ανεπηρέαστη».
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν διστάζει μάλιστα να κάνει την αυτοκριτική του για την αντιμετώπιση των τάσεων σημειώνοντας: «Δεν μας άκουγαν, λοιπόν, και είχαν αρχίσει μαζικά να «αποβιβάζονται», επειδή δεν εμπνέαμε εμπιστοσύνη. Και δεν εμπνέαμε εμπιστοσύνη, όχι γιατί λέγαμε λάθος πράγματα, αλλά γιατί ήμασταν λάθος εμείς. Ενώ δεν υπήρχε πια απέναντι μας η ανοχή που επέβαλαν οι μεγάλες και δύσκολες μάχες με τους δανειστές. Έτσι, σιγά σιγά, όλο αυτό συμπαρέσυρε και μένα, γιατί δεν αντιδρούσα με την απαιτούμενη αποφασιστικότητα και ανεχόμουν απαράδεκτες συμπεριφορές. Σήμερα, με την απόσταση του χρόνου, καταλαβαίνω ότι αυτή η κριτική είναι βάσιμη. Υπήρξε ένα έλλειμμα πολιτικής εγρήγορσης από τη μεριά μου. Έπρεπε να είχα αντιληφθεί τη σημασία και την αναγκαιότητα μιας πιο καθαρής, πιο αποφασιστικής στάσης».
Για Κωνσταντοπούλου: «Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει»
Ο Τσίπρας φυλάει τους πιο σκληρούς του χαρακτηρισμούς για την Ζωή Κωνσταντοπούλου. Στην κρίσιμη στιγμή της υπογραφής του τρίτου μνημονίου, περιγράφει, ότι η διαχείριση της πρώην προέδρου της Βουλής αποτέλεσε «μία από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει». Τα όσα έγιναν τότε, λέει ο Τσίπρας, «προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας» και έδειχναν «εξουσιαστική μανία» εκ μέρους της -επί της ουσίας άφησε να εννοηθεί ότι οι χειρισμοί της δυσχέραναν δραματικά μια ήδη οριακή κατάσταση. «Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά (…) είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης», ανέφερε. «Η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους όπως το φως τα έντομα».
«Όταν την καλούσα να συζητήσουμε ρεαλιστικές εναλλακτικές για την περίπτωση πλήρους ρήξης με τους εταίρους, μου απαντούσε με μια αφοπλιστική αοριστία: «Θα πάμε στον ΟΗΕ». Κι όταν, σχεδόν απελπισμένος, την ρωτούσα «Κι αν πάμε, τι ακριβώς, θα αλλάξει; Δεν θα έχουν καταρρεύσει ήδη τα δημόσια ταμεία και οι τράπεζες;», επανερχόταν πεισματικά: «Το χρέος είναι επονείδιστο στον ΟΗΕ πρέπει να απευθυνθούμε». Επέμενε σε μια δική της, αυστηρά μονοδιάστατη αντίληψη για το πρόβλημα, αγνοώντας πλήρως τις επείγουσες ανάγκες της χώρας και τις πολιτικές προκλήσεις της συγκυρίας», γράφει ο Αλέξης Τσίρπας.
«Συμπορεύτηκε με τους οπαδούς της εξόδου από το ευρώ και την Ευρώπη, τον Λαφαζάνη και όσους αποχώρησαν μαζί του, αξιοποιώντας τη θεσμική της θέση ως Προέδρου της Βουλής, στην οποία είχε εκλεγεί με δική μου πρόταση. Αντί να εγγυηθεί την ομαλή λειτουργία του Κοινοβουλίου, επέλεξε να παρεμποδίζει ενεργά τις διαδικασίες, προκαλώντας καθυστερήσεις σε κρίσιμες ψηφοφορίες. Έτσι, εκτυλίχθηκαν γεγονότα που προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας, με εξαντλημένους Βουλευτές να κοιμούνται στα έδρανα, γιατί οι συνεδριάσεις άρχιζαν εσκεμμένα τα μεσάνυχτα. Η ίδια καθυστερούσε σκόπιμα να ανέβει στην έδρα, με αποτέλεσμα οι διαδικασίες να διαρκούν ως το επόμενο πρωί».
Για Λαφαζάνη:«Είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την κατάσταση»
Ο Τσίπρας παρουσιάζει τον Παναγιώτη Λαφαζάνη ως μια από τις πιο χαρακτηριστικές φιγούρες της εσωκομματικής αντιπαράθεσης του 2015. Παρότι ο ίδιος τον είχε ορίσει υπουργό, τον περιγράφει περίπου ως γραφική φιγούρα, που μαζί με τους Νάντια Βαλαβάνη και Κώστα Ησυχο αποκαλούσαν τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ «σύντροφε πρωθυπουργέ» σε μια επίσκεψη στην Μόσχα.
«Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την κατάσταση. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς», αναφέρει ο Τσίπρας. Η κρίσιμη στιγμή έρχεται λίγο πριν την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, στο υπουργικό συμβούλιο, όταν ο Λαφαζάνης εισηγείται έλεγχο των «βασικών κρίκων του κράτους» και μετάβαση σε εθνικό νόμισμα.
Για τον Τσίπρα, αυτή η στάση φανέρωσε πλήρη απομάκρυνση από την πραγματικότητα. Η ρήξη που ακολούθησε μετά τις 17 ώρες διαπραγμάτευσης -με την αποχώρηση του Λαφαζάνη, μιας σημαντικής ομάδας βουλευτών του Αριστερού Ρεύματος και της Ζωής Κωνσταντοπούλου, χωρίς να ψηφίσουν το τρίτο μνημόνιο-, στην ουσία ανάγκασε τον Τσίπρα (που πέρασε το πρόγραμμα με τις ψήφους της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού) σε πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο.
Για Τσακαλώτο: «Αβυσσος η ψυχή των ανθρώπων»
Μπορεί ο Ευκλείδης Τσακαλώτος να αποδείχτηκε πολύτιμος σύμμαχος στις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, όμως εσωκομματικά οι σχέσεις του με τον Τσίπρα δεν ήταν οι καλύτερες: «Αβυσσος η ψυχή των ανθρώπων», σχολίασε στην «Ιθάκη» ο πρώην πρωθυπουργός για την απουσία του Τσακαλώτου από την περίφημη εκδήλωση στο Ζάππειο για την ελάφρυνση του χρέους -όταν ο Τσίπρας φόρεσε για πρώτη φορά γραβάτα.
Μετά την ήττα του 2019, την περίοδο που η εσωκομματική τάση με εκφραστή τον Πολάκη απέδιδε στην τακτική του «μαξιλαριού» την απομάκρυνση της μεσαίας τάξης από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Βούτσης, ο Τσακαλώτος, ο Βίτσας, ο Παπαδημούλης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας ανακοίνωσαν στον Τσίπρα την δημιουργία της εσωκομματικής τάσης «Ομπρέλα», η οποία ήταν αντίθετη, κατά τον πρώην πρωθυπουργό «στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ» και στον ίδιο, που τον στήριζε. Απέναντι στην «Ομπρέλα» δραστηριοποιήθηκε ένα άλλο μπλοκ (Παππάς, Πολάκης, Τζάκρη), που υποτίθεται συμφωνούσαν με το σχέδιο επανεκκίνησης, αλλά βασικά συγκρούονταν με την «Ομπρέλα».
«Οι μεν υποστήριζαν ένα ακόμα κλειστό μεν, αλλά σοβαρό και μετρημένο. Οι δε πρότειναν μία πιο λαϊκή, σκληρή, αντιδεξιά γραμμή, βασισμένη κυρίως την ανάδειξη σκανδάλων και την καταγγελία. Οι μεν πρόσφεραν μια πιο ψύχραιμη επιχειρηματολογία, αλλά συχνά δυσνόητη και ελιτιστική. Οι δε μιλούσαν μια γλώσσα κατανοητή, αλλά εξέπεμπαν ένα λόγο επιθετικό, συχνά τοξικό, σε μια περίοδο που οι πολίτες ήθελαν ηρεμία και όχι οξύτητα. Μια σύγκριση του Πολάκη με τον Τσακαλώτο μπορεί ίσως να αποδώσει καλύτερα αυτή τη διαφορά ύφους και κουλτούρας», αναφέρει ο Τσίπρας, μιλώντας για προσωπικές στρατηγικές και φιλοδοξίες είτε φορούσαν επαναστατικό μπερέ είτε κοστούμι «αστικής αυτοπεποίθησης».
Το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα «Ιθάκη»: «Στις Βρυξέλλες δέχθηκα τηλεφώνημα από τον Ομπάμα…»
Η δραματική διαπραγμάτευση – «Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα»
Πιο κοντά στην έξοδο από το ευρώ η Ελλάδα έφτασε μέσα στο καλοκαίρι, στις 17 ώρες διαπραγμάτευσης, τις δύο φορές που ο Τσίπρας έφυγε από την αίθουσα λόγω των όρων του Υπερταμείου. «Στάθηκα απέναντί τους και τους είπα με ορθωμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση για παζάρια: «Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε στους λαούς την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία· είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό» (…) Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: «Τελείωσε». Θυμάμαι ακόμη καθαρά, σαν να ήταν χθες, τη σκηνή μέσα στο ασανσέρ. Ήμασταν αμίλητοι, εγώ, οι αστυνομικοί και η Ελένη, η γραμματέας μου, με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία. Έσπασα τη σιωπή: «Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα». Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα που ήταν στη γραμμή «Μην κάθεσαι άλλο, σήκω και φύγε, this is a coup!».
Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν σκυφτός σε μια καρέκλα, με τους αγκώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του. Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω: «Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;». «Δεν ξέρω», μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύφλεκτος από χαρακτήρα, είπε: «Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς» (…)
Ξανακατεβαίνω κάτω (…) Αυτοί ξανά τα ίδια. «Αυτό είναι ντροπή», τους λέω, «δεν έχει κανένα νόημα να το συνεχίσουμε» — και φεύγω ξανά. «Σταματάμε εδώ. Γεια σας!». Για δεύτερη φορά έφυγα από την αίθουσα (…) Όπως κατευθυνόμουν για το γραφείο μας, περπατώντας στον διάδρομο, αισθάνθηκα να με ακολουθεί κάποιος τρέχοντας. Ήταν ένας εύσωμος Γάλλος αστυνομικός, που ερχόταν ασθμαίνοντας προκειμένου να με σταματήσει και από πίσω του ακολουθούσε ο Ολάντ. Μπήκαμε μαζί στο μικρό καναπέ, ο ένας στη μια άκρη και ο άλλος στην άλλη, και άρχισε να μου λέει: «Όχι, Αλέξη, δεν πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να μείνουμε να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση» (…) Μετά τον Ολάντ, ήρθε στο γραφείο μας ο Τουσκ, για να μου πει ότι θα έπαιρνε άμεσα πρωτοβουλία να γεφυρώσει τις διαφορές ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία. «Δεν πρόκειται να φύγουμε», μου είπε, «αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία» (…) Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις και καταφέραμε να φτάσουμε σε συμφωνία, ήρθε η Μέρκελ, αποκαμωμένη και κουρασμένη, και μου είπε: «Αλέξη, έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία, για τον Πούτιν… αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει».
Τα ραντεβού με Καμμένο – Θεοδωράκη
Το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης του 2014 ήταν, για τον Τσίπρα, ο «καταλύτης για τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ» και «ο πήχης που ποτέ δεν κατάφερε να υπερβεί».
Ήταν η «λογική της καρδιάς» που επέβαλε να στείλει τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, αρνούμενος να ψηφίσει τον Σταύρο Δήμα για Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η ΝΔ του Αντώνη Σαμαρά έκανε καμπάνια φόβου ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ καμπάνια ελπίδας.
Τη βραδιά των εκλογών του Ιανουαρίου, ο Τσίπρας είχε δύο ραντεβού στην Κουμουνδούρου: ένα με τον Πάνο Καμμένο και ένα με τον Σταύρο Θεοδωράκη.
Ειδικότερα, για την συνάντησή του και τα όσα ειπώθηκαν με τον Πάνο Καμμένο στην Κουμουνδούρου ο Αλέξης Τσίπρας αποκαλύπτει ότι ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ του είπε: «Εγώ θέλω το Υπουργείο Άμυνας και δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Θέλω το Υπουργείο Άμυνας γιατί αυτό ήταν το όνειρό μου. Θέλω να συμμετέχω σε αυτή την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε μια νέα εθνική ενότητα. Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας».
Ο κ. Τσίπρας εξιστορεί λέγοντας πως «πέρα από τις συνηθισμένες υπερβολές του, που τις ανέμενα, ομολογώ ότι με εξέπληξε η στάση του… «Ηρέμησε Πάνο! Σ’ ευχαριστώ και μου ακούγεται πολύ ωραίο όλο αυτό για την εθνική συμφιλίωση, αλλά τώρα χρειάζομαι τη μέγιστη δυνατή στήριξη και πλειοψηφία. Καταλαβαίνεις γιατί. Σκέφτομαι, λοιπόν, να προτείνω και στον Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην Κυβέρνηση».
«Μην τον φέρεις αυτόν. Θα μας διαλύσει, θα τα δίνει όλα στους έξω» (σ.σ. απάντησε ο Καμμένος ). Σε άλλο σημείο λέει: «Όμως όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος. Ανεβαίνοντας με τα πόδια της σκάλες της Κουμουνδούρου, κάποια στιγμή ο Θεοδωράκης φτάνει στον όροφο που ήταν το γραφείο του Λαφαζάνη. Τον συναντάει στον διάδρομο και ο Λαφαζάνης του απευθύνεται: «Τι θες εσύ εδώ; Μην κάνεις τον κόπο, πρόλαβε ο άλλος». «Τι εννοείς;» απαντάει εκείνος, «Ήταν πάνω με τον Καμμένο. Τελείωσε τα βρήκαμε» του είπε.
Παράλληλα αναφέρεται στις εκλογές του Σεπτεμβρίου όταν ο Πάνος Καμμένος «εμφανίστηκε στα Προπύλαια χωρίς να ειδοποιήσει κανέναν (…) ανέβηκε στην εξέδρα και με αγκάλιασε». Αυτό ήταν, λέει ο Τσίπρας, το πρόσχημα για τη Φώφη Γεννηματά να αρνηθεί τη συμμετοχή της στην κυβέρνηση σε μεταξύ τους συνομιλία εκείνο το βράδυ.
Τι λέει για την τραγωδία στο Μάτι
Για την μεγάλη πυρκαγιά στο Μάτι ο πρώην πρωθυπουργός για πρώτη φορά παραδέχεται ότι ο συντονισμός είχε χαθεί και δεν υπήρχε ενιαία εικόνα. «Πρώτη φορά άκουσα τον εαυτό μου να ψιθυρίζει «Γιατί, Θεέ μου;». Εγώ, που ποτέ δεν επικαλέστηκα τον Θεό για να εξηγήσω το Σύμπαν, που είχα μάθει να ψάχνω τις αιτίες στη γη, όχι στον ουρανό. Και όμως. Εκείνη τη νύχτα, αυτές τις λέξεις γέννησε η απόγνωσή μου (…) Έφτασα στο Σαράγιεβο. Δέχτηκα τηλεφώνημα από τον Τόσκα. «Έχουμε περίπλοκο και επικίνδυνο μέτωπο στην Πεντέλη», μου είπε. «Χρειάζεται να στρέψουμε επειγόντως όλες τις δυνάμεις εκεί» (…) Μόλις προσγειωθήκαμε, πήγα απευθείας στο Κέντρο Επιχειρήσεων. Η ενημέρωση που ζήτησα, αποσπασματική, δυσνόητη, αλλά χωρίς καθαρή εικόνα της καταστροφής και χωρίς τον έλεγχο και τη σιγουριά που πιστοποιούν ότι ο συντονισμός λειτουργεί.
Θυμάμαι κάποια στιγμή ότι αυτό που τους εμπόδιζε να μιλήσουν καθαρά ήταν η παρουσία ενός συνεργείου της ΕΡΤ που κατέγραφε τη συζήτηση. Αλλά και όταν το συνεργείο έφυγε, δεν άλλαξε κάτι στην ατμόσφαιρα, λες και οι άνθρωποι κρύβονταν από την αλήθεια και τον ίδιο τον εαυτό τους. Κάποιος μόνο χαμηλόφωνα είπε:
-«Πρόεδρε… τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα».
-«Υπάρχει περίπτωση να έχουμε νεκρούς;»
-«Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε σαφή εικόνα, αλλά ζήτησαν σάκους πριν από λίγο». Η φράση αυτή με πάγωσε. (…)
Ο συντονισμός είχε χαθεί και ο καθένας έκανε ό,τι του επέτρεπαν τα μέσα και οι δυνάμεις του. Δεν υπήρχε ενιαίος έλεγχος, γι’ αυτό δεν υπήρχε και ενιαία εικόνα. Λίγο αργότερα, έφτασε η πρώτη διασταυρωμένη πληροφορία για νεκρούς (…) Έδωσα αμέσως εντολή στον Τζανακόπουλο να το ανακοινώσει, πράγμα που έκανε γύρω στις 2.30 το πρωί. Η χώρα έπρεπε να ενημερωθεί».
Τι λέει για το δημοψήφισμα
Σε άλλο σημείο του βιβλίου ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει τις δραματικές ώρες στις Βρυξέλλες όταν αποφάσισε την διενέργεια δημοψηφίσματος τον Ιούνιο του 2015.
Ολόκληρο το απόσπασμα:
Το δημοψήφισμα ήταν δική μου απόφαση. Προσωπική, βαθιά επεξεργασμένη και ψυχικά δύσκολη. Το βασάνισα, όχι μόνο στο μυαλό, αλλά και στην καρδιά μου. Ήταν μια απόφαση με λογική και με ευαισθησία, δημοκρατική ευαισθησία. Πρώτοι το έμαθαν οι πιο κοντινοί μου συνεργάτες. Τους είπα ξεκάθαρα: το πρόβλημα είναι πολιτικό. Δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε αυτά που μας ζητούσαν, όχι γιατί δεν θέλαμε, αλλά γιατί αυτό που ζητούσαν ήταν η ταπείνωση του λαού και η πολιτική μας εξαφάνιση. Η απόφαση δεν μου ήταν εύκολη.
Δεν είμαι άνθρωπος που παίρνει βιαστικές αποφάσεις ή κάνει άλματα στο κενό, το αντίθετο. Βασανίζω και βασανίζομαι για κάθε μου απόφαση. Ζυγίζω την κάθε κίνηση, υπολογίζω την κάθε λεπτομέρεια, καμιά φορά περισσότερο από όσο χρειάζεται.
Συνυπολόγισα, λοιπόν, τι θα ακολουθούσε: τις επιθέσεις, τις πιέσεις, την προσπάθεια αποδόμησης. Όχι μόνο σε μένα, κυρίως στη χώρα.
Ήξερα πως έπρεπε να περάσω μέσα από ναρκοπέδιο, αν ήθελα να δώσω αίσιο τέλος στην Οδύσσεια αυτής της Ελλάδας, να την οδηγήσω στην Ιθάκη της. Εκείνο το απόγευμα της 25ης Ιουνίου, μέσα μου έκλεισε ο κύκλος της αναμονής. Ήρθε η ώρα, είπα. Ζήτησα από τους συνεργάτες μου να συγκαλέσουν εκτάκτως νωρίς το επόμενο πρωί σύσκεψη της διαπραγματευτικής ομάδας και όλων των στελεχών της ελληνικής αποστολής, στο ξενοδοχείο The Hotel, στον τελευταίο όροφο, στην αίθουσα όπου συνεδρίαζε η αντιπροσωπεία μας.
Ήταν από τις πιο δύσκολες στιγμές της διαδρομής μου. Είχα την απόλυτη πεποίθηση ότι πράττω σωστά για έναν λαό που δεν μπορούσε να εξευτελίζεται από τον κάθε υπάλληλο των Βρυξελλών, τον κάθε τεχνοκράτη που πίστευε ότι η Ελλάδα συνιστά ένα είδος πειραματόζωου. Αλλά, την ίδια στιγμή, ήξερα ότι το κόστος αυτής της επιλογής θα ήταν βαρύ. Και ότι εγώ, προσωπικά, έπρεπε να είμαι έτοιμος να το σηκώσω.
Ξεκίνησε η σύσκεψη. Ζήτησα να φύγουν τα κινητά από την αίθουσα για τον κίνδυνο των υποκλοπών. «Προτείνω να πάμε για δημοψήφισμα. Δεν υπάρχει άλλη λύση», τους είπα. Και συνέχισα: «Δεν γίνεται η παραμικρή νύξη στο χρέος. Επιλέγουν αυτήν τη στάση, όχι επειδή πιστεύουν πως η πρότασή τους είναι μια λύση, αλλά επειδή θέλουν να μας τελειώσουν. Οπότε, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να γυρίσουμε πίσω στην Ελλάδα και αφού μας έδωσαν ένα τελεσίγραφο να θέσουμε το τελεσίγραφό τους στην κρίση του ελληνικού λαού».
Τα λόγια μου πάγωσαν την αίθουσα. Έπεσε σιωπή. Ήταν εκείνη η σιωπή που δεν είναι αμηχανία, είναι βάρος. Ύστερα άρχισαν τα πρώτα ερωτήματα. «Ποιος είναι ο στόχος μας;» με ρώτησαν. «Ο στόχος», συνέχισα, «είναι να κερδίσουμε το δημοψήφισμα, να αναγκαστούν υπό το βάρος της διεθνούς κοινής γνώμης να κάνουν πίσω και να επιστρέψουν στο τραπέζι με μια νέα πρόταση, βιώσιμη και λογική».
Τους εξήγησα καθαρά: «Δεν έχουμε πλέον διαπραγματευτικά όπλα. Δεν μπορούμε να τους πιέσουμε. Το μόνο που μας απομένει είναι το ηθικό μας πλεονέκτημα. Η εικόνα μιας χώρας που, αντί να υπογράψει την ταπείνωσή της, ζητά από τον λαό της να αποφασίσει. Αυτό είναι το όπλο μας».
Δεν είχαμε λεπτό για χάσιμο. Τα γεγονότα πλέον μας καταδίωκαν. Εκείνο το πρωινό ακολουθούσε η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες, ενώ εγώ συγκάλεσα εκτάκτως το ίδιο βράδυ το Κυβερνητικό Συμβούλιο στην Αθήνα, με σκοπό τη λήψη απόφασης για την εξαγγελία του δημοψηφίσματος. Ζούσα τότε σε έναν άλλο κόσμο, σκληρό, απαιτητικό, απομονωμένο, τον κόσμο της διαπραγμάτευσης. Ήμουν απορροφημένος πλήρως, λες και τίποτε άλλο δεν υπήρχε γύρω μου. Εκείνη τη μέρα είχε γενέθλια ο Ορφέας, ο μικρότερος γιος μου, αλλά το είχα ξεχάσει εντελώς. Δεν σκέφτηκα ούτε ένα τηλεφώνημα, ούτε ένα «χρόνια πολλά». Από το αεροπλάνο πήγα κατευθείαν στο Μαξίμου.
Η Μπέττυ, βλέποντας πως δεν απαντούσα στα τηλέφωνα, πέρασε από εκεί για να μου θυμίσει κάτι που δεν έπρεπε να ξεχαστεί. Λίγο πριν ξεκινήσει η κρίσιμη συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου, κι ενώ ήμουν στην αίθουσα συνεδριάσεων, άνοιξε η πόρτα και εμφανίστηκε η Ελένη, η γραμματέας μου: «Η Μπέττυ είναι απ’ έξω και θέλει να σου πει κάτι για μισό λεπτό». Ήμουν κατηγορηματικός: «Όχι τώρα, αργότερα. Κανείς δεν μπαίνει». Ήμουν συγκεντρωμένος, ή μάλλον εγκλωβισμένος, στον φόβο να μη διαρρεύσει τίποτα πριν από την ανακοίνωση. Από τη χαραμάδα της μισάνοιχτης πόρτας την είδα να μου κάνει νόημα. «Μόνο μισό λεπτό». Κι εγώ, επίμονα, της έγνεφα «Όχι, φύγε». Τότε, έβγαλε από την τσάντα της ένα μικρό σακουλάκι. Μέσα είχε τρία κεράκια γενεθλίων. Τα έβγαλε και τα σήκωσε ψηλά. Δαγκώθηκα μέσα μου, ένιωσα άσχημα. Είχα ξεχάσει μέσα σε όλο αυτό ακόμα και τα γενέθλια του παιδιού μου.
Πηγή: https://www.real.gr/
